آرتروز ستون فقرات پدیده ای شایع در میان سالمندان بوده لیکن در افراد چاق، کارهای فیزیکی سنگین، ضربات ستون فقرات بیشتر دیده می شود. زمینه خانوادگی در پیدایش و پیشرفت آرتروز تاثیرگذارند. مهره های ستون فقرات در سه نقطه به یکدیگر متصل می شوند.

اول، در جلوی نخاع، مهره ها به وسیله ی یک دیسک بالش مانند به یکدیگر متصل شده اند. دوم، در پشت نخاع، مهره ها به وسیله ی دو مفصل کوچک به نام مفاصل فاست به یکدیگر متصل اند. این مفاصل فاست به کمک دیسک بین مهره ای باعث حرکات ستون فقرات می شوند (مانند خم شدن به جلو و عقب و یا چرخیدن به طرفین). آرتروز یا اسپوندیلوز به معنی استحاله وتخریب این سه منطقه اتصال درسطح جسم مهره ها و مفاص متصل کننده مهره ها یا فاست دیده می شود.

هرگونه انحراف و انحناء ستون فقرات (اسکولیوز) موجب توزیع نامتناسب فشار به مفاصل شده و در پیشرفت آرتروز موثراست.

شایع ترین نوع آرتروز ستون فقرات ، استئوآرتریت یا آرتروز دژنراتیو (آرتروز ناشی از استحاله) می باشد. با ابتلا مفاصل ستون فقرات به آرتروز حرکت مهره ها دچار خشکی و درد ناک می شوند.

علائم آرتروز ستون فقرات:

 آرتروز ستون فقرات کمری معمولا باعث درد محوری در فقرات شده و این درد به خصوص در اوایل صبح  و هنگام بیدار شدن از خواب احساس می شود و با گذشت زمان تخفیف می یابد. فعالیت های طولانی و یا سنگین باعث تشدید علائم آرتروز ستون فقرات می شوند. با پیشرفت آرتروز زوائد استخوانی ریز (استئوفیت ها) تشکیل و گسترش یافته و در صورت پیشرفت زاوئد در داخل کانال ریشه های عصبی را تحت فشار و تحریک قرار داده که موجب دردهای انتشاری نظیر دردهای سیاتیکی در اندام ها می گردند و لذا بیماران علائم تنگی کانال را تجربه خواهندکرد.

علل آرتروز ستون فقرات:

سن: از دهه چهارم زندگی به بعد شایعتر است.

جنسیت: ابتلا به آرتروز در میان زنان حدود دو برابر مردان است.

آسیب: مانند جراحات به جای مانده ناشی از تصادف، حوادث ورزشی و یا آسیب های شغلی

وراثت: احتمال به ارث بردن بد شکلی های مفاصل و نقص در غضروف ها وجود دارد.

اضافه وزن: وزن بیش از اندازه باعث فشار به مفاصل می شود.

تشخیص آرتروز ستون فقرات:

 معاینه فیزیکی و بررسی رفلکس عضلات وبررسی تعادل و راه رفتن بیمار حائز اهمیت زیادی است.

آزمایش‌های تصویربرداری:

 آزمایش‌های تصویربرداری اطلاعات کاملی از نظر بررسی مشکلات ساختمانی مهره ها و نخاع و آرتروز در اختیار پزشک می گذارد که شامل :

پرتونگاری ساده کمر: جهت بررسی عفونت یا توده استخوانی و تغییر قوس مهره ها و نیز زوائد استئوفیتی در مهره ها است.

سی تی اسکن: چنانچه مشکلات فوق در گرافی ساده مطرح باشد جهت بررسی دقیق تر میتوان از سی تی اسکن استفاده کرد.

ام.آر.آی: جهت بررسی بافت های نرم از جمله دیسک ها ، رباط ها، نخاع و اعصاب نخاعی استفاده میگردد.

تست عملکرد عصب و عضله: به منظور تعیین شیوه انتقال صحیح پیام ها ی عصبی و کارکرد فیزیولوژیکی اعصاب استفاده میشود که شامل دو قسمت اولیه بررسی قدرت و سلامت ماهیچه و ثانویه بررسی سرعت هدایت پیام عصبی و وجود احتمال تحریک یا تخریب عصبی می باشد.

آرتروز ستون فقرات:

نحوه ی درمان آرتروز ستون فقرات کمری بسته به میزان علائم بیمار متغیر است. روش های درمانی پله پله بوده و اگر بیمار با هر مرحله درمانی پاسخ مناسب نگیرد به تدریج روش های پیچیده تری استفاده می شوند. اساس درمان آرتروز روش های غیر تهاجمی می باشد و مهمترین اصل تقویت بافت نرم اطراف مهره های کمری است و شامل موارد ذیل است:

کاهش وزن: کم کردن وزن در بیماران که مفاصل فرسوده دارند، عملی دشوار است. با این حال، کم کردن مقدار کمی وزن هم می تواند عامل موثری بر کاهش درد باشد. با کاهش ۵ کیلوگرم یا بیشتر از وزن، مفاصل فاست فشار کمتری را متحمل خواهند شد و این می تواند به طور قابل قبولی درد را کاهش دهد.

استراحت: استراحت تنها باید نسبی باشد و شامل عدم انجام حرکات و فشارهای سنگین بر کمر بوده ونه بیش از آن.

 کمربند کمری: بستن موقت بریس یا کمربند فقط در موارد بسیار پیشرفته آرتروز که همراه با تنگی کانال  می باشد توصیه می گردد و استفاده طولانی مدت از آن موجب ضعف عضلات ستون مهره‌ها شده که موجب انتقال بیشتر ضربات و پیشرفت بیش از پیش آرتروز می گردد. استفاده از آن نباید به صورت مداوم و پیوسته باشد.

داروهای مناسب آرتروز ستون فقرات: از داروها جهت برطرف کردن علائم در فاز حاد و نیز بازگشت قوام و آرامش عضلانی استفاده می گردد.

درمانهای غیر تهاجمی آرتروز ستون فقرات :

• فیزیوتراپی:

در فیزیوتراپی ترکیبی از روش‌های غیرفعال و تمرین‌ها جهت تقویت ساختار عضلانی و حرکت های اصلاحی به کار گرفته می‌شود. مدالیته‌های درمانی غیرفعال مانند یخ/ گرما، اولتراسوند  و تحریک الکتریکی ، درد و گرفتگی عضلانی را در بیمار مبتلا به آرتروز کاهش می‌دهد. بیمار مبتلا به آرتروز به کمک انجام تمرین‌های مخصوص روش افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی را فرا می‌گیرد و بر قدرت عضلات خود می‌افزاید. بیماران نباید از روی آوردن به این درمان نگران باشند، حتی بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی نیز از انجام تمرین‌های ایزومتریک سود می‌برند.

• ماساژ و درمان دستی:

اساس این تکنیک ها که توسط دست انجام می شود نیز تقویت ساختار عضلانی بافتهای اطراف مهره ها می گردد.

• لیزر پرتوان:

استفاده از لیزر پرتوان پالس موجب افزایش انرژی سلولی و ترمیم بافت های آسیب دیده و جلوگیری از پیشرفت آرتروز می گردد.

• درمان های اینترونشنال و یا کمتر تهاجمی (مداخله ای):

اعمال اینترونشنال توسط فوق تخصص درد تحت راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) و یا سونوگرافی در اتاق عمل انجام می گردد.